 |
| Gustav Klimt |
Gustav Klimt ( ur. 14 lipca 1862 roku w Baumgarten, dziś w Penzing, 14, ubogiej dzielnicy na przedmieściach Wiednia, jako drugie z siedmiorga dzieci grawera Ernsta Klimta. Klimt żył w ubóstwie przez całe swoje dzieciństwo. Zm. 6 lutego 1918 w Wiedniu ) – austriacki malarz i grafik, symbolista. Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli secesji, przywódca wiedeńskiego modernizmu.
 |
| Gustav Klimt - Pocałunek |
Otrzymał wykształcenie typowo akademickie, pierwsze zaś doświadczenie zawodowe zdobył wykonując różne prace dekoracyjne. To doświadczenie wraz ze specyficznym klimatem artystycznym rozwijającym się na przełomie wieków w Wiedniu odnalazło wyraz w dojrzałej twórczości artysty. Klimt stał się głównym inicjatorem dokonujących się przemian artystycznych, kiedy to w 1897 oficjalnie odrzucił kanony akademickie i wspólnie z innymi artystami założył Stowarzyszenie Artystów Austriackich – Secesję, z którą był związany do 1905.
Celem Klimta było stworzenie dzieła totalnego, absolutnego, tzn. wolnego od wszelkich konwencji, ograniczeń narzuconych przez akademickie koncepcje. Obrazy artysty są wyrazem nieograniczonej swobody twórczej, w pełni wyrażają bujność i złożoność epoki, w której dane było mu tworzyć. Klimtowi udało się stworzyć dzieło na miarę swojej epoki, które stało się inspiracją dla wielu nowoczesnych artystów.
 |
| Gustav Klimt - Kobieta W Złocie |
U szczytu swojej twórczości Klimt wplata postacie kobiet utrwalone na swych portretach w ornamentalny system, który służy reprezentacji, ale jednocześnie dzięki skoncentrowaniu środków malarskich na twarzy i dłoniach stwarza dystans pomiędzy oglądającym a modelką. Później funkcję tę przejmie kolor, który w portretach zyskuje pewien rodzaj własnego życia, a ornament, jak poprzednio, będzie podkreślał dwuwymiarowość obrazów.
Mimo dążenia do dystansu Klimtowi udaje się w trudny do określenia sposób wytworzyć atmosferę napięcia pomiędzy oglądającym a przedstawionymi kobietami, która po części jest powodem tej szczególnej fascynacji, od dawna wyróżniającej portrety kobiet Klimta.
 |
| Gustav Klimt |
O Gustavie Klimcie, który nigdy się nie ożenił i mieszkał z matką aż do jej śmierci, krążyły po Wiedniu przełomu wieków niezliczone plotki, przypisujące mu romanse zarówno z modelkami, jaki i mieszczańskimi zleceniodawczyniami jego obrazów. Klimt, którego możemy zobaczyć na fotografiach ubranego w swój przypominający mnisi habit kitel, najczęściej w surowej, pełnej dystansu pozie, miał podobno 14 nieślubnych dzieci.
 |
| Gustav Klimt |
Mimo trudnej sytuacji ekonomicznej życie rodzinne układa się harmonijnie. Także w późniejszym czasie rodzeństwo pozostanie ze sobą mocno związane. Uzdolnionemu młodemu Gustavowi, kosztem wielkich poświęceń, umożliwiono naukę w Szkole Rzemiosła Artystycznego, późniejszej Wyższej Szkole Sztuki Stosowanej. Wkrótce Klimt znalazł się w kręgu artystów, którzy uczestniczyli w kształtowaniu wyglądu właśnie wybudowanych budowli na Ringstraße. Wspólnie ze swoim bratem Ernstem i Franzem Matschem założył „Towarzystwo Arystyczne”, które przez dziesięć lat uczestniczyło w wykańczaniu wnętrz pałaców, willi, teatrów i muzeów w Wiedniu i w całej monarchii naddunajskiej. Po śmierci Ernsta wspólnota artystyczna zaczyna się rozpadać. Jednak Gustav Klimt dawno już wyrósł artystycznie z historyczno – dekoracyjnego wystroju wnętrz. W Wiedniu przełomu wieków, w którym swoje dzieła publikuje Zygmunt Freud, także sztuka szuka nowych dróg. Pod wpływem symbolizmu Klimt poszukuje własnego języka form, umożliwiającego mu przedstawienie krajobrazów duchowych, zdominowanych przez mroczne uczucia i pełne nadziei senne marzenia.
W 1897 r. Klimt w jednej chwili staje w światłach jupiterów. Jako prezes Stowarzyszenia Artystów Austriackich jest wiodącą postacią wśród tzw. secesjonistów, dążących do odnowy w sztuce. Pawilon Secesji na wiedeńskim Placu Karola staje się budynkiem wystawowym nowego ruchu. Jest to okres największych jak do tej pory skandali artystycznych, których punkt szczytowy nastąpił w 1900 r., kiedy Klimt ukończył obrazy przedstawiające alegorie wydziałów Uniwersytetu Wiedeńskiego.
 |
| Gustav Klimt |
W Emilii Flöge, właścicielce salonu mody, Klimt, który przez całe życie się nie ożenił i miał dzieci z kilkoma kobietami, odnajduje przyjaciółkę na całe życie. To ona pokazuje mu okolice jeziora Attersee, gdzie co roku, z kilkoma tylko wyjątkami, Klimt spędza lato.
Od „Fryzu Beethovena“, powstałego z okazji XIV wystawy Secesji w 1902 r., rozpoczyna się nowy w etap w działalności artystycznej Gustava Klimta, poprzez dominację ornamentyki i intensywne posługiwanie się złotem zapowiadający ten okres jego twórczości, którego ukoronowanie stanowi powstały w latach 1907/1908 obraz „Pocałunek”.
Po trzech dekadach intensywnej pracy, licznych triumfach i konfliktach, Klimt doznaje udaru, w wyniku którego umiera dnia 6 lutego 1918, w wieku niespełna 56 lat. Został pochowany na cmentarzu w dzielnicy Hietzing.
Gustav Klimt nigdy nie mówił o sobie, zawsze odsyłał do swoich dzieł. Mimo odniesionego sukcesu, w stosunkach towarzyskich przez całe życie czuł się niepewnie. Paradował w niebieskim kitlu malarskim z potarganymi włosami i mówił dialektem, jakim zwykła mówić jego rodzina. Mimo zaszczytów ze strony rodziny cesarskiej był ignorowany przez arystokrację. Był malarzem rozwijającego się mieszczaństwa, którego przedstawicielki najczęściej portretował w swoich wizerunkach kobiet, jak również zdobył licznych żydowskich mecenasów, otwartych na nowe tendencje w sztuce.
 |
| Gustav Klimt, Akt kobiecy - szkic do ołtarza Dionizosa |
Klimt żył w epoce, którą Hermann Broch nazwał „wesołą apokalipsą”. W swych dziełach Klimt ukazywał czasy ambiwalencji i wielkich przełomów. Rok 1918 - rok jego śmierci - to rok przełomowy. W tym samym roku zmarło wielu dorównujących mu talentem towarzyszy, takich jak Otto Wagner, Kolo Moser i Egon Schiele, jednocześnie jest to rok upadku monarchii naddunajskiej. Nadchodzi czas kryzysu gospodarczego, wspomnienie o fin de siécle blednie. Kolejną cezurę wyznaczają lata terroru nazistowskiego. Wiele żydowskich rodzin, których członkowie byli niegdyś mecenasami i przyjaciółmi Klimta, staje się ofiarami reżimu lub musi udać się na emigrację.
 |
| Gustav Klimt - Węże Wodne |
W swoich czasach równie kontrowersyjny, co odnoszący sukcesy, Gustav Klimt jest jedną z centralnych postaci wiedeńskiego fin de siècle’u, epoki wyznaczającej początek modernizmu.
Po ukończeniu swego artystycznego wykształcenia Gustav Klimt rozpoczyna karierę jako malarz-dekorator ery Ringstraße. Wraz ze swoim bratem Ernstem i Franzem Matschem należy do nieprzebranej rzeszy artystów, którzy swą sztuką tchnęli życie w nowo powstałe majestatyczne budowle epoki przemysłowej. W tym okresie twórczości artysta zdobi klatki schodowe Teatru Zamkowego i Muzeum Historii Sztuk Pięknych.
Następuje czas artystycznego uznania i powodzenia finansowego. Jednak Gustav Klimt dąży do urzeczywistnienia własnego języka form. W wieku niespełna 35 lat stoi na czele secesjonistów, którzy stawiają sobie za cel odnowę w sztuce i otwierają się na międzynarodowe nurty modernizmu. We wzniesionym przez Josepha Marię Olbricha budynku Secesji urządzane są wystawy o przełomowym znaczeniu, którym towarzyszą liczne skandale. W piśmie protestacyjnym w sprawie alegorii wydziałów, namalowanych przez Klimta dla Uniwersytetu Wiedeńskiego, napisano: „Nie walczymy przeciwko nagiej, ani przeciwko wolnej sztuce, tylko przeciwko sztuce brzydkiej”. Na wystawie światowej w Paryżu Klimt otrzymuje Grand Prix za obraz „Filozofia“ z cyklu alegorii wydziałów. Od tej chwili cieszy się sławą na skalę europejską.
Artystyczny punkt kulminacyjny tych lat stanowi wystawa, zorganizowana na cześć Ludwiga van Beethovena w 1902 roku. Urzeczywistnia ona marzenie o dziele sztuki totalnej, którego część – monumentalny „Fryz Beethovena” tworzy Klimt. Fryz można obecnie znowu podziwiać w miejscu jego powstania – w Pawilonie Secesji. Wiele lat później Klimt w ścisłej współpracy z Josefem Hoffmannem, współzałożycielem Warsztatów Wiedeńskich, tworzy Pałac Stoclet w Brukseli, tym samym powołując do życia prawdopodobnie najsłynniejsze secesyjne dzieło. |
| Gustav Klimt - Dziewczęta z Oleandrami |
Dominacja ornamentyki i obfite stosowanie złota, charakterystyczne dla „Fryzu Beethovena”, rozpoczyna w twórczości Gustava Klimta ów "złoty okres”, uwieńczony ukończonym w 1908 roku obrazem „Pocałunek”. W ekspresyjnej symbolice i obfitej ornamentyce twórczość tego okresu opiewa rozkosze zmysłowe. Jednakże pokazuje ona także ciemną stronę ludzkiej egzystencji, zagrożenie śmiercią i zniszczeniem. W późnych dziełach Klimta „złoty okres” został zastąpiony przez styl dekoracyjno – ekspresjonistyczny, z charakterystycznym dla niego skupieniem na kolorze.
Gustav Klimt jest malarzem rozwijającego się mieszczaństwa, którego przedstawicielki portretuje we wszystkich fazach twórczości. Portret Adeli Bloch-Bauer I od kilku lat jest jednym z najdroższych obrazów świata. Oprócz portretu Klimt przez całe swe życie zajmował się rysunkiem. Już sama ilość prac – w porównaniu do 250 obrazów zachowało się 3000 rysunków – świadczy o znaczeniu tej formy sztuki dla twórczości Klimta. Biorąc pod uwagę ich niezwykłą jakość, rysunki Klimta to jedna z największych artystycznych spuścizn tego rodzaju.
 |
| Gustav Klimt |
Najważniejsze dzieła Klimta znajdują się w Galerii Austriackiej Górnego Belwederu i w Muzeum Leopoldów. Secesja Wiedeńska prezentuje słynny „Fryz Beethovena“ w miejscu, w którym po raz pierwszy został on zaprezentowany publiczności. Muzeum Wiednia posiada natomiast największą na świecie kolekcję rysunków – 400 kart – ze wszystkich etapów twórczości. Kolejny bogaty zbiór znajduje się w posiadaniu wiedeńskiej Albertiny.
